Napój izotoniczny? Większość z nas zapewne kojarzy go machinalnie ze sportowcami, zwłaszcza parającymi się dyscyplinami wyczynowymi. I nie jest to skojarzenie bezpodstawne, ponieważ izotoniki są wśród osób zajmujących się sportem niezwykle popularne. Ale czy izotonik może stanowić dobry wybór także dla osób wykonujących na przykład siedzącą pracę biurową? Czy warto spożywać napoje izotoniczne lub elektrolitowe w pracy? Więcej nawet – czy może nam przysługiwać darmowy dostęp do takiego napoju w pracy?

Napój izotoniczny – co to jest?

Napoje izotoniczne, nazywane też izotonikami stanowią stosunkową nową grupę napojów. Należą do napojów funkcjonalnych, tzn. mających za zadanie spełnić określoną funkcję dla utrzymania zdrowia organizmu, w przypadku izotoników jest to dostarczenie wody i składników mineralnych. Ich osmolalność (stężenie substancji w molach w 1 kg roztworu) jest podobna do osmolalności płynów ustrojowych człowieka (np. osocza krwi), co optymalizuje nawadnianie organizmu. Zalecane są przede wszystkim sportowcom, osobom prowadzącym aktywny tryb życia czy chorym zagrożonym odwodnieniem organizmu.

Izotoniki składają się z: wody, węglowodanów (głównie: glukozy, fruktozy i sacharozy), jonów sodu, potasu (niekiedy: wapnia lub magnezu), chlorków i witamin z grupy B. Czasami są dosładzane aspartamem i acesulfamem K. Ich skład jest zbliżony do składu napojów elektrolitowych, które sprzedawane są w wygodnej postaci tabletek musujących, do samodzielnego przyrządzenia. Napoje elektrolitowe zawierają jednak mniej węglowodanów, przez co są korzystniejsze dla osób np. pracujących fizycznie lub biurowo, a nie sportowców.

Niezwykle często izotoniki oraz napoje elektrolitowe są porównywane z napojami energetyzującymi, a nawet z nimi mylone [1].

Napoje izotoniczne w pracy

Zgodnie z aktualnymi przepisami BHP pracodawca ma obowiązek zapewnić każdemu pracownikowi dostęp do wody zdatnej do picia, w przypadku m. in. wysokich temperatur (25°C na zewnątrz, 28°C w pomieszczeniach) oprócz wody także inne napoje, a w warunkach gorącego mikroklimatu dodatkowo napoje wzbogacone w sole mineralne i witaminy [2]. W kontekście izotoników interesuje nas właśnie ten ostatni przypadek. Przepisy nie regulują, jakie dokładnie napoje powinien tutaj dostarczyć pracodawca. Dobrym rozwiązaniem (które nie tylko uczyni zadość wymogom prawnym, lecz także pomoże utrzymać dobry stan zdrowia pracowników), będzie zdecydowanie się na napoje elektrolitowe albo izotoniczne. Będą one odpowiednie zwłaszcza dla pracowników fizycznych. Elektrolity są polecane głównie osobom podejmującym aktywność fizyczną trwającą dłużej niż godzinę i mogą być spożywane zarówno przed wysiłkiem fizycznym, jak i w jego trakcie lub po zakończeniu. Dzięki temu pomagają zapobieganiu spadkom nawodnienia i poziomu glukozy, co zwiększa bezpieczeństwo pracowników. Troska o optymalną gospodarkę wodno-elektrolitową jest kluczową kwestią zwłaszcza w trakcie upałów, kiedy tracimy więcej wody i cennych składników mineralnych z organizmu. Izotoniki to rozwiązanie wygodne, na rynku oprócz tradycyjnych butelek znajdziemy także m. in. izotonik w proszku. Równie wygodnym rozwiązaniem są też elektrolity dostępne choćby w formie rozpuszczalnych w wodzie musujących tabletek.

Postawienie na uzupełnianie elektrolitów w miejscu pracy może stanowić ważny składnik profilaktyki zdrowotnej. Rosnąca świadomość zasad funkcjonowania i potrzeb własnego organizmu wśród pracowników oznacza nie tylko większą wydajność pracy, lecz także – zadowolenie i zdrowie osób pracujących.

Źródła:

[1] E. Stasiuk, P. Przybyłowski, Elektrochemiczne wskaźniki jakości w ocenie napojów izotonicznych, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2015, nr 96(4), s. 827–828, http://www.phie.pl/pdf/phe-2015/phe-2015-4-827.pdf

[2] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19960600279/O/D19960279.pdf