Męczennica cielista, zwana też passiflorą incarnatą lub – obiegowo – passiflorą lub Kwiatami Męki Pańskiej, to roślina o niezwykłym wyglądzie i, co ważniejsze, wielu właściwościach prozdrowotnych. Dlaczego warto ją stosować?

Passiflora – o pochodzeniu rodzaju

Passiflora jest rośliną występującą pod wieloma gatunkami, a większość z nich pochodzi z ciepłych regionów obu Ameryk. Do Europy męczennica trafiła w XVIII wieku, lecz już bez mała wiek wcześniej była znana Europejczykom z licznych przekazów i rycin, które prezentowały passiflorę jako roślinę niezwykłą. Nazwa ‘passiflora’ pochodzi od łacińskich słów passion (czyli ‘męka’, ‘cierpienie’) oraz ‘flos’ (tj. ‘kwiat’). Wygląd rośliny został bowiem dość prędko skojarzony przez tradycję chrześcijańską z atrybutami śmierci Jezusa, przede wszystkim – z cierniową koroną. Stąd passiflora występuje także pod obiegową nazwą Kwiatów Męki Pańskiej.

Męczennica – kwiaty, wygląd, budowa, owoce

Męczennice to z reguły rośliny pnące, najczęściej o pojedynczych liściach, o kwiatach obdarzonych najwyżej pięcioma płatkami. Co ciekawe, niektóre kwiaty passiflor kwitną tylko jeden dzień! Rozliczne gatunki męczennic (ok. 50–60) dostarczają ponadto jadalnych przez człowieka owoców. Owoce te charakteryzują się podobnym składem, a co za tym idzie – zbliżonymi właściwościami. Stanowią źródło witamin A oraz C, a także wapnia, fosforu czy żelaza (choć już w mniejszych ilościach). Chyba najbardziej popularnym owocem męczennicy jest dzisiaj marakuja (zwana także męczennicą jadalną), nie tylko stała bywalczyni na sklepowych półkach, lecz także – popularny dodatek do potraw i deserów, czy składnik kosmetyków pielęgnacyjnych. Do najczęściej uprawianych gatunków męczennicy należą: męczennica cielista (passiflora incarnata), męczennica błękitna czy męczennica jadalna.

Passiflora incarnata, czyli męczennica cielista

Szczególną przedstawicielką rodzaju passiflora jest męczennica cielista. Jej właściwości lecznicze były bowiem przedmiotem opisu już w XVI wieku. To piękna, strojna roślina o jasnoróżowych (rzadziej białych) płatkach, z białym lub jasnofioletowym środkiem. Urasta do 10 m wysokości. Daje jadalne owoce o słodkim zapachu i żółtawej barwie. Są one niskokaloryczne (ok. 50 kcal/100g), a przy tym bogate w witaminy A, C, B1, B2, a także wapń, fosfor i żelazo. Do celów leczniczych wykorzystuje się nadziemne części męczennicy, w tym kwiaty i owoce.

Passiflora incarnata – właściwości

Właściwości lecznicze męczennicy cielistej, choć znane już od kilku wieków i szeroko opisane w literaturze przedmiotu, nadal stanowią jeszcze przedmiot badań. Jej pełny potencjał prozdrowotny nie został jeszcze w pełni odkryty. Męczennica wykazuje m.in. działanie uspokajające i obniżające lęk. W konsekwencji może także poprawiać jakość snu u osób zmagających się z podwyższonym poziomem lęku. Ponadto działa przeciwskurczowo, co pomaga nie tylko w stanach zwiększonego napięcia psychofizycznego i nerwobólach, lecz także np. podczas bolesnego miesiączkowania. Wykazuje się także przydatność męczennicy w procesach leczenia uzależnień np. od alkoholu, nikotyny czy morfiny poprzez zmniejszanie objawów odstawiennych. Męczennica może także wspierać pacjentów przy nadmiernym kaszlu czy dolegliwościach astmatycznych. Swoje dobroczynne działanie zdrowotne passiflora zawdzięcza najpewniej obecności w jej składzie takich substancji jak związki fenolowe czy flawonoidy. Prowadzone są także badania w kierunku oceny przydatności męczennicy cielistej w leczeniu m.in. takich schorzeń i zaburzeń jak schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowej, ADHD czy choroba Parkinsona. Badacze podkreślają tutaj przede wszystkim, że w terapii schorzeń neuropsychiatrycznych korzystne może okazać się neuroprotekcyjne działanie zawartej w męczennicy cielistej chryzyny. Co więcej, passiflorę cechuje niskie ryzyko wywołania skutków ubocznych.

Męczennica cielista – jak stosować?

Najwygodniejszym sposobem na stosowanie passiflory będzie użycie jej w postaci olejka eterycznego. Można z niego przygotowywać napary, inhalacje, dodawać do kąpieli czy prania. Na rynku można także znaleźć olejek z passiflory zdatny do spożycia, można pić z nim herbaty lub przyprawiać nim zupy i inne potrawy.

Źródła:

Przemysław Piotr Tomczyk, Męczennica – roślina użytkowa i symboliczna, „Humanistyka i Przyrodoznawstwo” 2018, nr 21, s. 423–434.

K. Janda, K. Wojtkowska, K. Jakubczyk, J. Antoniewicz, K. Skonieczna-Zydecka, Passiflora incarnata in Neuropsychiatric Disorders—A Systematic Review, „Nutrients” 2020, nr 12.