Producenci żywności mają obowiązek umieszczania informacyjnych etykiet na opakowaniach produktów. Czytanie etykiet stanowi często nie lada wyzwania, to jednak jedyny sposób, aby dowiedzieć się, czy skład produktów spożywczych jest dobry dla naszego zdrowia.

Jakie informacje znajdują się na etykiecie?

Znajdują się tam wszystkie podstawowe informacje o produkcie, czyli: skład, termin przydatności do spożycia oraz informacja o zalecanych warunkach przechowywania. Dokładna informacja na temat produktu spożywczego ułatwia podjęcie decyzji, co do jego zakupu. Jest to szczególnie ważne dla alergików, u których pewne składniki mogłyby spowodować groźne dla życia niepożądane reakcje organizmu.

Warto też wiedzieć, jak czytać etykiety produktów spożywczych pod kątem stopnia ich przetworzenia oraz oceny prozdrowotności. Czasami gotowe produkty, które wydają nam się wygodne i bezpieczne mogą zawierać niekorzystne dla zdrowia dodatki i przeciwnie – niewinny, podstawowy w kuchni składnik, jak np. koncentrat pomidorowy, może okazać się źródłem cukru, nie wartości odżywczych.

Przejdźmy krok po kroku przez te najważniejsze informacje zawarte na etykiecie produktów spożywczych.

Jak czytać skład jedzenia?

Etykieta zawsze zawiera listę składników użytych do produkcji artykułu. Wymienione są one kolejno, w zależności od tego, który z nich znajduje się w produkcie w największej ilości. Jako pierwsze podaje się te, których jest wagowo najwięcej.

W składzie wymienione są również dodatki do żywności, tj. substancje słodzące, aromaty, barwniki, substancje zagęszczające, stabilizujące, glazurujące itd. To na nie warto zwrócić szczególną uwagę. Generalna zasada: im krótszy skład, tym lepiej, sprawdzi się podczas szybkich zakupów. Dobrze jednak wiedzieć, że nie wszystkie dodatki z etykiety są szkodliwe.

Co oznaczają „E” na etykiecie?

Symbolem „E” oznaczone są substancje dodatkowe powszechnie używane w procesie produkcji żywności, które przeszły testy bezpieczeństwa oraz zostały dopuszczone do użytku na terenie UE. Wśród nich możemy znaleźć zarówno substancje pochodzenia naturalnego, jak i syntetyczne. Ich największa ilość znajduje się w napojach gazowanych i słodyczach. Są to:

  • Barwniki (E 100 – E 199)
  • Konserwanty (E 200 – E 299) – zapobiegają psuciu się żywności
  • Przeciwutleniacze (E 300 – E 399) – zapobiegają jełczeniu tłuszczów
  • Stabilizatory, zagęszczacze, emulgatory (E 400 – E 499) – nadają odpowiednią konsystencję produktom, poprawiają smak i wygląd, przedłużają trwałość
  • Substancje słodzące, żelujące – (> E 500)

Składniki oznaczone symbolami „E” cieszą się złą sławą wśród konsumentów. Powszechnie uważa się , że wiele z nich może mieć szkodliwy wpływ na zdrowie człowieka. Przekonanie to nie wzięło się znikąd – ale nie trzeba też wrzucać wszystkich do jednego worka.

Szczególnie źle oceniane są: aspartam (E 951), amarant (E 123), błękit pantotenowy (E 131), kwas benzoesowy i jego sole(E 210 – E 213), glutaminian sodu (E 621). Lepiej nie spożywać ich w nadmiarze. Ostrożnie należy podawać dzieciom produkty naszpikowane słodzikami czy konserwantami.

Ale uwaga! Nie wszystkie „E” są szkodliwe. Jak to możliwe? Część oznaczonych w ten sposób składników w liście składu jedzenia oznacza po prostu witaminy, sole mineralne czy substancje korzystnie wpływające na organizm człowieka. Samo „E” na etykiecie produktu spożywczego nie musi więc powodować odłożenia go na półkę z niezdrowym jedzeniem. Do listy oznaczonej „E” należą także takie składniki odżywcze, jak:

  • Kurkumina (E 100) – roślinny, żółty barwnik;
  • Chlorofile (E 140) – zielony barwnik pozyskiwany ze szpinaku;
  • Karotenoidy i beta – karoten (E 160a);
  • Lecytyna (E 322) – występująca w olejach roślinnych, żółtkach jaj;
  • Kwas askorbinowy (witamina C) (E 300);
  • Witamina E (E 306).

Termin przydatności do spożycia

To kolejna bardzo ważna informacja, którą należy odczytać z etykiety produktów spożywczych. Warto pamiętać, że podany termin to data, po której produkt nie powinien być spożywany.

  • najlepiej spożyć przed” - dotyczy żywności, która może być przechowywana dłużej (kasza, ryż, makaron). Spożycie produktu nie jest niebezpieczne, ale produkt może on mieć inny smak lub konsystencję.
  • zużyć do” – dotyczy żywności szybko psującej się (nabiał, mięso, jaja), których spożycie po upływie terminu ważności grozi zatruciem pokarmowym.

Wartość odżywcza

Jest to ilość (najczęściej podana w gramach) wybranych składników pokarmowych oraz energii (podanej w kcal), zawartych w określonej porcji produktu, np. w 100g lub 100 ml.

Co oznaczają skróty GDA i RDA?

GDA

Wskazane dzienne spożycie składników odżywczych – dotyczy tłuszczów, kwasów tłuszczowych nasyconych, cukrów prostych, soli (sodu). Informacja taka wzbogaca wiedzę o żywieniu i ułatwia podejmowanie decyzji w wyborze produktu zgodnie z zasadami zdrowego odżywiania. Jest szczególnie przydatna dla osób walczących z otyłością, chorujących na nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemię czy cukrzycę.

RDA

Zalecane dzienne spożycie witamin i składników mineralnych, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. To oznaczenie ustala się na podstawie ogólnie przyjętych norm. Warto jednak pamiętać, że zapotrzebowanie na poszczególne wartości odżywcze zależy także od cech osobniczych, trybu życia, przebytych niedawno chorób itp..