Przemęczenie to często bagatelizowany problem, który może jednak znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie. Jeśli regularnie czujesz znużenie, stale brakuje Ci energii i nawet po przespanej nocy trudno Ci wstać z łóżka, to może być chroniczne zmęczenie. Taki stan negatywnie wpływa na Twoje zdrowie, dlatego warto poszukać jego przyczyn. 

Czy zmęczenie to choroba?

Nie, ale może o niej świadczyć. To z całą pewnością ważny sygnał, który przesyła Ci Twoje ciało, wskazujący na to, że coś jest nie tak. Diagnozowanie tej dolegliwości jest bardzo trudne ze względu na wiele czynników, które na nią wpływa. Chroniczne zmęczenie może być objawem innej choroby, ale samo także jest traktowane jako schorzenie – zespół chronicznego zmęczenia.

Generalnie przyczyny chronicznego zmęczenia dzieli się na:

  • o podłożu fizycznym,
  • związane ze stylem życia,
  • o podłożu psychicznym.

Fizyczne przyczyny przemęczenia

Do najczęstszych stanów chorobowych, powodujących długotrwałe uczucie zmęczenia zalicza się:

  • cukrzycę,
  • niedoczynność tarczycy,
  • niedociśnienie,
  • niedożywienie,
  • anemię,
  • otyłość,
  • wysoki cholesterol,
  • niedobory witaminowe.

Część z nich, np. anemia, niedobory i niedożywienie mogą być zresztą ściśle ze sobą powiązanie. To choroby, które nie dają wyraźnych i łatwych do zaobserwowania objawów, rozwijają się w organizmie „po cichu”, nieraz latami. Dlatego tak ważne są profilaktyczne badania, w tym morfologia krwi. Jeśli w ostatnim czasie czujesz uporczywe zmęczenie warto zacząć od konsultacji z lekarzem i właśnie tego badania. W ten sposób większość poważnych chorób, szybka diagnoza może uratować nam życie!

Fizyczne wyczerpanie może też być związane z niektórymi szczególnymi stanami organizmu, np. ciążą albo przyjmowaniem niektórych leków. Do rzadszych fizycznych przyczyn zmęczenia należą także zatrucia jakąś toksyczną substancją, np. tlenkiem węgla z nieszczelnej instalacji grzewczej.

Niehigieniczny styl życia

To zbiór czynników, które stosunkowo najłatwiej samemu zmodyfikować poprzez zmianę nawyków na zdrowsze. Jeśli przemęczenie wynika z naszego trybu życia, bardzo łatwo wpaść w błędne koło. Najlepiej zacząć od przyjrzenia się poszczególnym elementom naszej codziennej rutyny.

Dieta

Nieodpowiednio zbilansowana, niezdrowa, uboga w witaminy dieta odbija się na naszej witalności. W dodatku najczęstsza strategia, którą intuicyjnie stosujemy w przypadku przemęczenia to dostarczenie organizmowi cukru i kofeiny. To pomaga, ale na bardzo krótki czas. Po zjedzeniu słodyczy poziom cukru we krwi gwałtownie rośnie, a potem równie gwałtownie spada. W efekcie przez chwilę czujemy się pobudzeni, a następnie zmęczenie uderza ze zdwojoną siłą. Uczucie senności po posiłku, problemy ze skupieniem i ochota na cukier mogą świadczyć właśnie o złej diecie. Zwłaszcza niedobory magnezu mogą powodować uczucie zmęczenia i znużenia.

Równie istotnym czynnikiem jest poziom nawodnienia organizmu i jego równowaga wodno-elektrolitowa.

Picie kawy po to, żeby dotrwać do końca produktywnego dnia nie jest dobrym pomysłem, jeśli zaburza nasz rytm dnia. Jeśli pijesz kawę po 16, jest bardziej prawdopodobne, że wieczorem będziesz mieć problemy z zaśnięciem. Gorszy sen to gorsze samopoczucie o poranku. I można tak w nieskończoność! Jeśli potrzebujesz szybkiego pobudzenia lepszy będzie kilkuminutowy marsz albo przysiadów. Po południu lepiej też zrezygnować z drzemki – możesz uciąć ją do godziny 16, ale późniejsza może powodować kłopoty z nocnym odpoczynkiem.

Higiena snu

Żeby być produktywnym, potrzebujemy każdej nocy przespać ok. 6-8 godzin. Dokładny czas nocnej regeneracji jest trudny do określenia, zależy od indywidualnych uwarunkowań. Równie istotna jest też jakość snu.

  • min. przez 1 godzinę przed snem nie wpatruj się w ekran – niebieskie światło zaburza produkcję melaniny i może powodować bezsenność,
  • nie zażywaj pobudzających substancji (kofeiny) popołudniu. Lepiej też zaplanować trening wcześniej niż 3 godziny przed snem,
  • zadbaj o odpowiednie warunki w sypialni – zasłaniaj okna i postaraj się utrzymać temperaturę powietrza w okolicach 16-17 stopni Celsjusza,
  • nie nadrabiaj snu w weekendy. To nie zadziała. Zbyt długi sen zaburza Twój dobowy rytm i w rezultacie… znów czujesz zmęczenie.

Planuj odpoczynek...

Nawet, kiedy jesteś bardzo zapracowany, postaraj się w planie każdego dnia uwzględnić czas na aktywność fizyczną i czas na relaks. Pamiętaj, że dbanie o odpowiednią regenerację tak naprawdę zwiększa naszą produktywność! W przypadku pracy – więcej wcale nie znaczy lepiej, bo przemęczenie obniża naszą kreatywność i zdolności analityczne.

… a najlepiej aktywny odpoczynek!

Ruch znajduje się na samej podstawie piramidy zdrowego stylu życia. Współczesny tryb pracy sprzyja siedzeniu, ale siedzenie niestety nie sprzyja naszemu ciału. Jeśli lubisz się ruszać – świetnie! Możesz połączyć przyjemne z pożytecznym i zaplanować aktywny odpoczynek. Spróbuj znaleźć taki typ sportu, który Tobie sprawia przyjemność. To nie musi być siłownia. Równie korzystna będzie jazda na rowerze, pływanie, taniec albo spacery. Kluczem do sukcesu jest regularność, a ta będzie niemożliwa, jeśli zdecydujesz się na aktywność, której nie znosisz i do której musisz się zmuszać.

Przyczyny psychologiczne

Są częstsze niż przyczyny fizyczne, a przoduje wśród nich zmora naszych czasów – stres. Silny stres albo długotrwały stan ciągłego napięcia może prowadzić do nadmiernego pobudzenia i bezsenności. Warto pamiętać o tym, że nie tylko negatywne wydarzenia powodują napięcia, mogą to być także czynniki neutralne albo takie wydarzenia, na które czekamy, np. zmiana pracy, przeprowadzka i ważne zmiany w życiu osobistym. W każdej sytuacji warto pamiętać o czasie na regenerację i wyciszenie.

Odczuwanie silnego smutku i długotrwały obniżony nastrój, któremu towarzyszy spadek energetyczny, kłopoty ze skupieniem, stany lękowe albo ataki paniki mogą świadczyć o depresji, stanach depresyjnych, nerwicowych albo zaburzeniach lękowych. To poważne stany chorobowe, które można leczyć, dlatego nie warto ich bagatelizować.