W ramach diagnostyki zakażeń koronawirusem wykonuje się obecnie kilka typów testów. W przypadku wystąpienia objawów dostępne są za darmo na podstawie skierowania od lekarza, ale można też wykonać je prywatnie. Zwłaszcza w okresie świątecznym, kiedy planujemy spotkania z dawno nie widzianą rodziną lub przyjaciółmi możemy rozważyć wykonanie testu. Ważne nie tylko jaki, ale kiedy go wykonamy!

Jakie testy na SARS-CoV-2 są dostępne?

Testy rekomendowane przez WHO (Światową Organizację Zdrowia) to testy genetyczne, inaczej molekularne, pozwalają wykryć aktywne zakażenie. Poza tym powszechnie dostępne są testy antygenowe – te również wykrywają aktywne zakażenie i są dużo szybsze oraz tańsze, ale kosztem wiarygodności. Trzeci typ to testy serologiczne (w tym kasetkowe), które przeznaczone są do wykrywania przeciwciał wytworzonych przez organizm w odpowiedzi na przebyte lub trwające zakażenie.

Testy genetyczne (RT-PCR)

Taki test zleca lekarz pierwszego kontaktu przy podejrzeniu zakażenia koronawirusem, pozwala bowiem z wysoką dozą pewności wykryć aktywną infekcję.

Materiał do badania to wymaz z gardła lub nosa, który pobiera się przy użyciu specjalistycznej szpatułki. Proces pobierania materiału nie jest przyjemny, ale nie jest też bolesny i trwa tylko kilkanaście sekund.

W laboratorium z materiału genetycznego wyodrębnia się materiał genetyczny wirusa i sprawdza, czy pojawiają się w nim geny właściwe dla SARS-CoV-2. Cała procedura badawcza trwa kilka godzin, ale ze względu na wysokie obłożenie pracą oraz konieczność udziału wykwalifikowanego personelu na wyniki zazwyczaj czeka się od doby do kilku dni roboczych.

Kiedy zrobić test genetyczny na koronawirusa?

Wskazanie do wykonania takiego testu to kontakt z osobą zakażoną bądź wystąpienie charakterystycznych objawów infekcji.

Najwyższą skuteczność ma test genetyczny wykonany jeden dzień po pojawieniu się objawów albo po około tygodniu od kontaktu z osobą chorą.

Jak się przygotować do testu RT-PCR?

Aby nie zaburzyć wyników, na około 3 godziny przed testem lepiej powstrzymać się przed jedzeniem, myciem zębów i piciem słodkich napojów, syropów itp.. Lepiej zrezygnować także z kropli do nosa lub innych medykamentów aplikowanych do nozdrzy. Nie oczyszczaj nosa bezpośrednio przed pobraniem wymazu, możesz natomiast przepłukać usta przegotowaną, niegazowaną wodą.

Obecnie testy genetyczne można wykonać także prywatnie, ich koszt oscyluje wokół 500 zł. Materiał do analizy można oddać w punkcie „drive through”, nie wysiadając z samochodu, albo zamówić test do domu i pobrać materiał samodzielnie, a następnie przekazać go do laboratorium przez wyznaczoną osobę.

Testy antygenowe

Jego zdecydowaną zaletą jest szybkość pomiaru, jest jednak bardziej zawodny niż test genetyczny, dlatego stosuje się go przede wszystkim u pacjentów z symptomami choroby. Jego skuteczność szacuje się na około 80%.

Materiał do badania to, podobnie jak w przypadku testu genetycznego, również wymaz z nosa i gardła. Różnica polega na tym, że w tym przypadku wyodrębniane jest nie RNA wirusa, ale specyficzne dla wirusa białko, które powstaje podczas jego replikacji. Czas oczekiwania na wynik to zaledwie kilkadziesiąt minut, czasami nawet kwadrans. Pozwala więc na szybką wstępną diagnozę osoby podejrzanej o zakażenie.

Kiedy zrobić test antygenowy?

Taki test zaleca się wykonać w ciągu 5-7 dni od wystąpienia objawów koronawirusa. Należy traktować go jednak jako wstępną diagnozę koronawirusa. Należy pamiętać, że przy małych ilościach wirusa w organizmie wynik może być fałszywie ujemny, dlatego jeśli wynik jest negatywny, a występowały objawy koronawirusa, zleca się dodatkowo test genetyczny. Dlatego taki test stosuje się przede wszystkim wtedy, kiedy nie jest możliwe wydajne testowanie genetyczne ze względu na obłożenie pracą laboratoriów.

Jak się  przygotować do testu antygenowego?

Tak samo, jak do testu genetycznego – proces pobrania materiału przebiega w taki sam sposób.

Test antygenowy w kierunku COVID-19 jest również powszechnie dostępny prywatnie, jego koszt oscyluje wokół 150 zł.

Test serologiczny

Są nakierowane na wykrycie przeciwciał, które dowodzą, że dana osoba miała styczność z koronawirusem. Badanie wykonuje się na podstawie pobranej krwi. W przypadku wyniku pozytywnego niewiadomą pozostaje jednak, kiedy doszło do zakażenia i czy wciąż jesteśmy nosicielami niebezpiecznymi dla innych. W przypadku pozytywnego wyniku zleca się więc test genetyczny.

Testy kasetkowe

To najtańsza wersja testów soteriologicznych, kosztuje kilkadziesiąt złotych, a test można wykonać samodzielnie w domu. Wystarczy nakłucie palca, a wynik otrzymujemy po kilkunastu minutach. Ale uwaga! Tzw. testy kasetkowe nie mają rekomendacji WHO ze względu na niski poziom czułości.

Testy ilościowe i półilościowe

Przeprowadza się je w laboratoriach i pozwalają wykryć konkretne stężęnie przeciwciał w pobranej próbce krwi. Testy półilościowe są mniej precyzyjne od ilościowych, bo stężenie przeciwciał w tym przypadku się szacuje. Obydwa rodzaje testu są jednak w stanie rozróżnić klasy przeciwciał, co jest w tym kontekście kluczowe. Dlaczego? Wyróżnienie trzech różnych klas – IgA, IgM oraz IgG pozwala określić, na jakim etapie zakażenia się znajdujemy.

  • Przeciwciała IgA – ich obecność może wskazywać na aktywne zakażenie, ponieważ to one pojawiają się jako pierwsza reakcja na wirusa, nawet w ciągu kilku dni od infekcji.
  • Przeciwciała IgM – pojawiają się jeszcze wcześniej, ale ich obecność jest mniej specyficzna, bo może pojawić się na skutek zetknięcia się także z innymi szczepami koronawirusów, niekoniecznie SARS-CoV-2.
  • Przeciwciała IgG – ich stężenie wzrasta w czasie ok. 2-3 tygodni od zakażenia. Świadczą o tym, że infekcja w organizmie prawdopodobnie już się skończyła, a ich obecność zapewnia tymczasową odporność na zachorowanie.

Kiedy zrobić test serologiczny?

Krew do testu na przeciwciała IgA i IgM zaleca się oddać po około tygodniu od kontaktu z osobą chorą, aby wykluczyć możliwość przechodzenia infekcji bezobjawowo.

Poziom przeciwciał IgG zaleca się sprawdzać dopiero po dwóch tygodniach od kontaktu z osobą zakażoną, a także wtedy, kiedy po chorobie przypominającej grypę występują powikłania. Stężenie przeciwciał IgG pozwala ustalić także poziom odporności po przebytej już chorobie. Należy jednak pamiętać, że nie jest jasne, jak długo odporność się utrzymuje.

Jak się przygotować do testu soteriologicznego?

Niezależnie od wyznaczanych klas przeciwciał, proces pobrania krwi przebiega tak samo. Wbrew naszym przyzwyczajeniom, do pobrania krwi w tym przypadku nie trzeba być na czczo, należy natomiast zachować standardowe środki bezpieczeństwa w postaci maseczki, dezynfekcji rąk i zachowywania dystansu, kiedy to możliwe.

Cena testu na przeciwciała waha się od ok. 100 do ok. 200 zł, w zależności od jego szczegółowego rodzaju.