O tej chorobie zrobiło się w ostatnim roku głośno, ponieważ znacznie podnosi ryzyko zgonu w przypadku zarażenia wirusem SARS-COV-2. Tymczasem zakrzepica to choroba, której często nie widać gołym okiem, a która rozwija się latami. Pacjenci zazwyczaj wiedzą o niej niewiele albo prawie nic, dlatego łatwo ją przegapić.

Co to jest zakrzepica?

O zakrzepicy mówimy wtedy, gdy dochodzi do zaburzenia w prawidłowym krzepnięciu krwi tak, że zakrzepy tworzą się wewnątrz żył, blokując ich drożność. Dochodzi wtedy do problemów z jej przepływem przez naczynia krwionośne. Zakrzep może tworzyć się w żyle lub tętnicy – ze względu na miejsce medycyna wyróżnia dwa główne rodzaje zakrzepicy – żylną oraz tętniczą.

Zakrzepica żył głębokich

Obejmuje układ żylny dolnych kończyn, czyli dolegliwości związane z nogami. Obok zakrzepicy żył powierzchniowych, która zazwyczaj towarzyszy żylakom, jest typem, którego objawy towarzyszą nam najczęściej.

Z przeprowadzonego w 2014 roku badania wynikało, że aż 70% kobiet i 54% mężczyzn odczuwa ciężkość i zmęczenie nóg, które nasila się przy długotrwałym przebywaniu w pozycji siedzącej lub stojącej. Także tzw. pajączki pojawiające się na skórze nóg, stóp, a nawet twarzy mogą świadczyć o problemach z wydolnością żylną – obserwowało je u siebie 36% badanych.

Równie powszechne są żylaki, czyli rozszerzone naczynia żylne kończyn dolnych – obserwuje je u siebie nawet jedna czwarta Polaków.

Objawy, które mogą na nią wskazywać to:

  • miejscowy ból – tam, gdzie dochodzi do zapalenia żył,
  • obrzęki i uczucie ciężkości kończyn,
  • miejscowe zaczerwienienie i zasinienie skóry, często towarzyszące mu „pajączki”,
  • utrzymujący się stan podgorączkowy
  • stwardnienie żyły, która staje się bolesna i wyraźnie wyczuwalna.

Zatorowość płucna

Jest znana również jako zakrzepica płuc i powstaje w wyniku przemieszczenia się skrzeplin w okolice tętnicy płucnej, która w efekcie zostaje zwężona lub zablokowana. Jej najczęstszą przyczyną jest rozwijająca się już zakrzepica żył kończyn dolnych, z których najczęściej pochodzą odrywające się skrzepy.

Do objawów, które powinny nas zaniepokoić należą:

  • silna duszność, zwykle nagła,
  • ból w klatce piersiowej, który nasila się przy wdechu,
  • przyspieszona akcja serca,
  • suchy kaszel, czasem także odkasływanie krwią,
  • gorączka,
  • utrata przytomności przy dusznościach.

W razie wystąpienia któregokolwiek z niepokojących objawów zawsze należy natychmiast skontaktować się z lekarzem.

Co prowadzi do zakrzepicy?

Istnieją czynniki ryzyka, które zwiększają zachorowalność tej choroby. Najczęściej pojawia się u osób po 40. roku życia, częściej u kobiet, sprzyja jej także brak aktywności fizycznej. Dzieje się tak dlatego, że wraz z wiekiem nasze żyły tracą na elastyczności i są bardziej podatne na zapalenia. Ryzyko wystąpienia zakrzepicy jest także podwyższone u kobiet stosujących antykoncepcję, u osób z przewlekłą białaczką, po udarze lub zawale, a także u astmatyków i chorych na choroby reumatoidalne.

Do czynników ryzyka zalicza się także siedzący tryb życia, zwłaszcza przy nawykowym zakładaniu nogi na nogę, co zwiększa ucisk na kończynę, a także nadużywanie alkoholu i palenie papierosów.

Zakrzepica przy infekcji koronawirusa

COVID-19 jest chorobą, która atakuje zarówno układ oddechowy, jak i krwionośny. W przebiegu infekcji w płucach pacjentów powstają mikrozakrzepy, inne od tych znanych z klasycznej zatorowości płucnej. Wywołują jednak podobny skutek i zbliżone objawy – ból klatki piersiowej, duszności i zamknięcie światła tętnicy płucnej.

Dodatkowym czynnikiem sprzyjającym powikłaniom zakrzepowym po koronawirusie jest przebieg tej choroby. Jeśli pacjent leży z wysoką gorączko, powstaje ryzyko odwodnienia i utraty zbyt dużej ilości płynów – taki stan przy ciężkim przebiegu wielu chorób prowadzi do zwolnienia przepływu krwi i może powodować nadmierną krzepliwość. Dlatego przy wysokich gorączkach, a także biegunkach, tak ważne jest bieżące uzupełnianie płynów w organizmie.

Zakrzepica a szczepionki

Na świecie pojawiły się też doniesienia u zakrzepicy u osób zaszczepionych preparatami Astra Zeneca przeciwko infekcji koronawirusa. Do tej pory brak precyzyjnej analizy takich przypadków, szacuje się jednak, że ryzyko wystąpienia zakrzepicy u zaszczepionych wynosi 1 na 100 tysięcy. To niewiele – dla porównania wśród kobiet stosujących antykoncepcję zakrzepica pojawia się ok. 9-12 razy na 10 tysięcy.

Dlatego w przypadku wątpliwości najlepszym rozwiązaniem jest profilaktyczne badanie krwi, w tym jej krzepliwości i konsultacja lekarska. Warto je wykonać zwłaszcza, jeśli zauważyliśmy u siebie któryś z objawów, mogący wskazywać na kłopoty z wydolnością układu krwionośnego.

Źródła:

https://journals.viamedica.pl/acta_angiologica/article/view/51474

https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/aktualnosci/106894,62-polakow-narzeka-na-dolegliwosci-konczyn-dolnych

https://www.thelancet.com/journals/eclinm/article/PIIS2589-5370(20)30383-7/fulltext

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32857878/