Wbrew obiegowym przekonaniom zmęczenie nie jest tylko wynikiem przeciążającej pracy fizycznej czy niewyspania, a leżenie przed ekranem z miską czipsów wcale nie pomoże nam się zregenerować. Zmęczenie niejedno ma imię – stąd i odpoczynek powinien przebiegać wielotorowo. Poznajcie 7 różnych sposobów na odpoczynek.

Dlaczego (aż) 7 rodzajów odpoczynku?

Autorką podziału na 7 typów odpoczynku jest Saundra Dalton-Smith (Sacred Rest. Recover Your Life, Renew Your Energy, Restore Your Sanity, New York 2017). Wyróżniła ona następujące formy regeneracji:

  1. odpoczynek fizyczny,
  2. odpoczynek psychiczny (umysłowy),
  3. odpoczynek emocjonalny,
  4. odpoczynek duchowy,
  5. odpoczynek społeczny,
  6. odpoczynek sensoryczny,
  7. odpoczynek twórczy (kreatywny).

Autorka powyższej typologii wyszła z założenia, że odpoczynek – aby był efektywny – nie może ograniczać się do pasywnych form, takich jak spanie, drzemki czy leżenie plackiem na kanapie przed serialem ze smacznymi, lecz niekoniecznie odżywczymi przekąskami. A takie właśnie wzorce odpoczywania niestety cieszą się największą popularnością. Aby naprawdę się zregenerować, musimy odpoczywać aktywnie, tj. uważnie, z użyciem technik i form dopasowanych do naszych potrzeb. Okazuje się, że odpoczywanie jest czynnością, której możemy się nauczyć.

WAŻNE: spanie jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu i bez niego nie ma nawet mowy o dobrym odpoczynku, ale samo w sobie nie stanowi optymalnej jego formy. Maratony spania (np. w weekend), gnicie w łóżku, częste drzemki – nie poprawią naszego samopoczucia i nie pozwolą nam się zrewitalizować. Co zatem jest nam jeszcze potrzebne? Na czym polegają poszczególne sposoby na odpoczynek wyróżnione przez Dalton-Smith?

Odpoczynek fizyczny

Ten rodzaj odpoczynku przyda się zwłaszcza osobom, które odczuwają dolegliwości bólowe lub napięcie mięśni w różnych partiach ciała (np. sztywny kark, spięta szczęka, bóle nóg etc.), często zapadają na infekcje czy mają wrażenie ciągłego zmęczenia i braku energii, w wyniku których czują się zmuszeni sięgać po substancje pobudzające (np. kofeina, cukier). Jak widać z powyższej listy, zmęczenie fizyczne niekoniecznie musi się wiązać z wykonywaniem uciążliwych i wymagających kondycyjnie prac czy zawodów. Jak odpocząć fizycznie? Najważniejsze, by wybierać aktywne formy relaksu (odpowiedzią na nasze problemy nie będzie więc zaleganie w łóżku, choć czasem i temu możemy oczywiście się oddawać): ćwiczenia rozciągające, cardio, joga, spacery, ćwiczenia oddechowe, długie kąpiele czy specjalnie dobrane masaże.

Odpoczynek psychiczny (umysłowy)

Chodzi tutaj głównie o to, by móc – choć na niedługą chwilę – odciąć się od ciągłego napływu informacji czy uporczywie nawracających myśli, zwłaszcza tych o charakterze negatywnym, dotyczących obaw o przyszłość, czy wręcz odwrotnie – tych związanych z rozpamiętywaniem błędów przeszłości. Jeśli odczuwasz przeciążenie natłokiem wiadomości (np. podczas korzystania z mediów) lub masz dosyć własnych rozmyślań, a do tego przejawiasz postawę eskapistyczną – unikasz doświadczania teraźniejszości kosztem wybiegania w przeszłość lub przyszłość, odkładasz wykonywanie zadań w czasie, często fantazjujesz i nie podoba Ci się otaczająca Cię rzeczywistość, to mogą to być sygnały, że potrzebujesz właśnie odpoczynku psychicznego. Pomóc tutaj mogą m.in.: techniki relaksacyjne (zwłaszcza te związane z projektowaniem swojego bezpiecznego miejsca); dokładne oddzielanie zadań i testowanie, które sprawiają nam najwięcej trudności; medytacja i treningi uważności (np. proste „zatrzymanie się” i świadome rozejrzenie po otoczeniu, by wymienić znajdujące się w nim przedmioty).

Odpoczynek emocjonalny

Może się to wydawać zaskakująco proste, ale w stan emocjonalnego zrelaksowania wejdziemy wtedy, gdy odrzucimy pragnienie zadowalania cudzych oczekiwań, gdy przestaniemy dopasowywać swoje reakcje emocjonalne do projektowanych wymagań otoczenia. Oczywiście musimy nauczyć się wyrażać swoje emocje w sposób odpowiedzialny i bezpieczny zarówno dla siebie, jak i osób w naszym otoczeniu. Niemniej warto tutaj skupić się na poprawie swoich narzędzi komunikacyjnych, na budowaniu asertywności i bycia w zgodzie z własnymi emocjami.

Odpoczynek duchowy

Wiele osób błędnie utożsamia go z religijnością. Choć istotnie odpoczynek duchowy może przybrać formę praktyk religijnych, to równie dobrze może on być zupełnie świecki – skupiony na medytacji, formułowaniu drobnych afirmacji, prowadzeniu dziennika przeżyć. Polecany jest on zwłaszcza osobom, które chciałyby mieć więcej energii i optymizmu.

Odpoczynek społeczny

Odpoczynek społeczny wcale nie jest „odpoczynkiem od społeczeństwa”. Wręcz przeciwnie! Sednem tej formy regeneracji jest właśnie otworzenie się na bliskie, wartościowe relacje, pielęgnowanie uważności na drugą osobę i jej potrzeby. Chodzi tutaj przede wszystkim o budowanie bezpiecznej przestrzeni spotkania, w której obie strony znajdą szansę na bycie wysłuchanym i zrozumianym, w której przestrzega się wzajemnych granic. Istotne, by wybierać przede wszystkim spotkania offline, twarzą w twarz, skoncentrowane wokół komfortowych dla wszystkich zainteresowanych form spędzania czasu. Powierzchowne, skupione bardziej na performowaniu aniżeli przeżywaniu siebie relacje w mediach społecznościowych nie pomogą nam odpocząć. Warto również ograniczyć (lub wręcz zerwać) kontakty z osobami, które mają na nas zły wpływ czy traktują nas w krzywdzący sposób.

Odpoczynek sensoryczny

Wraz z rozwojem nowoczesnych technologii z każdym dniem dociera do nas coraz więcej informacji i bodźców zmysłowych – kolorów, obrazów, filmów, dźwięków, wrażeń dotykowych, zapachów etc. Nie jesteśmy w stanie odciąć się od nich wszystkich. Dobrze jednak zdać sobie sprawę, że przebodźcowanie sensoryczne to ważny i powszechny problem, z którym można sobie – chociaż częściowo – radzić. A jak to robić? Zaplanuj sobie czas wolny od WSZYSTKICH urządzeń elektronicznych, niech nie mruga w tle żadna kontrolka, niech nie buczy żaden wentylatorek, o powiadomieniach z telefonu czy komputera nie wspominając… Dobrze również uważniej się sobie przyjrzeć, sprawdzić swoje reakcje (także te w ciele) na różne rodzaje bodźców i wyłonić te, które sprawiają nam największy dyskomfort. Potestujmy też z selekcją sensorów w naszym najbliższym środowisku, w domu czy w pracy. Jeśli przeszkadza Ci muzyka w pracy lub dźwięki z ulicy, wypróbuj słuchawek wygłuszających; potestuj różne typy oświetlenia, zainwestuj w lampki i/lub źródła światła z funkcją regulacji natężenia; wypróbuj aromaterapii lub zmień preparaty do sprzątania domu; przetestuj nową odzież i tekstylia domowe. Słowem – postaraj się otoczyć przyjemnymi dla siebie bodźcami.

Odpoczynek twórczy (kreatywny)

Wielu z nas rezygnuje z kreatywnych form odpoczynku w poczuciu, że nie mają dostatecznie dużo talentu i nie stworzą niczego wartościowego! A to poważny błąd! Wcale nie chodzi o efekt i bycie perfekcyjnym w kolejnej dziedzinie. Kluczowy jest proces i radość z aktywności! Znajdź ulubioną dla siebie formę odpoczynku kreatywnego: rysuj, koloruj, maluj, twórz biżuterię, szydełkuj, rób na drutach, haftuj, układaj puzzle, pisz opowiadania, wiersze, czytaj poezję lub oglądaj dzieła sztuki w muzeum. Cokolwiek działa!